Son dönemde adını yediden yetmişe herkesin duyduğu kripto paralar konusunda bende bir şeyler yazmak istedim. Öncelikle terimlere kısaca bakalım. Blok zinciri, kripto para, Bitcoin, madencilik, bulut madenciliği. Her terimi kendi başlıkları ile inceleyelim.
Blok Zinciri (Block Chain)
Blok zinciri denilen şey aslında tüm bu kripto paraların arkasındaki teknoloji. Blok zinciri daha öncesinde de bulunan bir teknolojiydi. Ancak bu sistemde ilk defa kullanıldı. Blok zincirinin yapısı gereği güvenilirliği çok yüksek. Kırılma ihtimali günümüz bilgisayarları ile imkansıza yakın. Kısaca mantığı şu şekilde çalışıyor. Diyelim ki siz bir işlem yaptınız. Bu işlem her şey olabilir. Alış, satış takas. "Ali arabasını Veli'ye sattı." Bilgisayar bu işlemi şifreleme ile bir koda çeviriyor. Farz edelim bu da "abc" olsun. Daha sonra ikinci işlem gerçekleşti. "Veli arabasını Mehmet'e satttı." Bilgisayar bu işlemi de şifreleyerek bir koda çeviriyor. Ama kritik nokta burası. İkinci işlemi, birinci işlemin koduna bağlı olarak yeni bir kod oluşturuyor. O da "xyz" oldu diyelim. Eğer ilk işlem farklı olsaydı. Diyelim ki "abd" o zaman 2. işlemin kodu da tamamen farklı bir şey olacaktı. "fsx" gibi.
Şimdi bunun gibi yüzlerce, binlerce işlemin bir öncekine bağlı olarak kodlar ürettiğini düşünün. Bunları peş peşe yazarak oluşan zincir blok zincirimiz oluyor. Peki bunun sadece 1 merkezde olan işlem sıraları olduğunu düşünelim. O zaman sağlam bir bilgisayar korsanı bu noktaya erişip istediği işlemi kendi lehine değiştirebilir. Tek kayıt mukayese edilecek bir eşleniği olmadığı için neyin değiştiğini bulamaz ve sistem zarar görmüş olur. Blok zincirinin ikinci özelliği de bu zararı engelliyor. "Core" adı verilen ve tüm blok zincirini barındıran veri tüm dünya kullanıcıları ile paylaşılıyor. Açık bir şekilde. Bu sayede sistemde onbinlerce orijinal kayıtın kopyaları oluşuyor. Yeni bir işlem sisteme dahil edilmek istendiğinde ise önceki işlemlere bağlı olarak kod herkes ile uyuşmak zorunda. Aksi takdirde sistem farklı bir kod ürettiği için zincire dahil edilemiyor. Bu da zincirin sistemdeki kayıt sayısı arttıkça daha da güvenilir olmasını sağlıyor.
Kripto Para (Crypto Currency)
Alt yapıyı az çok anladık. Peki bunun üzerine kripto para nasıl oluyor. Aslında kripto paraları sanal bir dağın içine gömülü kompleks sayılardan oluşan şifreler olarak kabul edebilirsiniz. Bu yüzden bunlara para demek doğru mu değil mi bilmiyorum. Şuanda farklı ülke ve ekonomi disiplinleri farklı yorunlarda bulunuyor. Paranın bazı özelliklerini barındırdığı için para diyen de var, para değil sadece bir değer diyen de. Adını ne koyarsanız koyun, artık kendilerine ait bir borsaları bulunuyor. Şuanda "">https://coinmarketcap.com/" sitesinde resmi kabul görmüş 1523 kripto para ve türevi bulunuyor. Bugün (27.02.2018) itibari ile "$464,197,369,059" market kapasiteleri bulunuyor. Bu gerçekten devasa bir rakam.
Şimdi adına siz ne dersiniz bilmiyorum. Ancak ben kripto para diyerek yazıma devam edeceğim. Bu paraların güzel tarafı merkezi (tek bir yerde depolanan işlem bilgisi) olmadığı için güvenilirliği merkezi yönetilen paralara nazaran çok daha yüksek. Merkezi bir idareye bağlı olmadığı için transfer ücreti diye bir durum söz konusu da değil. Çok cüzi transfer maliyetleri var. Bunlara kazıcılıkta deyineceğim. Merkezi bir otoriteye bağlı olmadığı için tekelden manüple edilmeleri biraz zor.
Bu kadar mükemmel bir şey ise neden hemen buna geçmiyoruz? Değil mi, ancak öyle değil. Bu para ya da değerin karşılığı para ile ölçülebildiği için siber suç dünyasında ciddi revanşta. Günümüzde "Bitcoin ile oyuncu transferi ettik." "Bitcoin orada kullanıma açıldı.", "Bitcoin burada kabul gördü." diye bir çok haber duyuyoruz. Aslında siber suç dünyasında çok önceden kullanıldığı biliniyor. Devletlerin kontrol mekanizmaları henüz bu teknolojiyi takip edebilecek yetenekte değil. Uyuşturucudan, insan ticaretine bir çok suç sektörü rahatlıkla kripto paralar sayesinde işlerini yürütebiliyorlar. Aynı zamanda ne kadar açık kaynak kodlu olsada gayriyasal işlemleri engelleyebilecek bir otorite yok. Bunlar ile birlikte elinde yüklü miktarda kripto para bulunduran kişiler için manüplasyon imkanı var. İyi yanlarından bahsederken söylediğim "manüplasyonu zor" devlet tekelindeki manüplasyondu.
Bitcoin (BTC)
Aslına bakarsanız bir ürün ya da hizmetin ilk çıktığında ona adını vermesi gibi bir şey Bitcoin. Bitcoin blok zinciri altyapısı ile piyasaya çıkarılmış ilk kripto para. İlk çıkışı 2009 yılında Satoshi Nakamoto adı ile yayınlanan bir manifesto ile başlıyor. Bu isim konusunda bir çok alakalı alakasız haber çıktı. Şuanda çoğunluğun hem fikir olduğu şey bu ismin bir grup bilgisayar programcısının lakabı olduğu yönünde. İlk yıllarından başlayarak organik bir yükseliş ile nadir bir kesimin elinde oluşmaya başladı. Ancak son bir kaç yıl içerisinde yaşadığı sunni bir artış -birden %1000 ve üstü artışlar- ile tüm dünyada herkesin gündemine girdi. Bu gündeme geliş, meraklısını ve alıcısını arttırdı. Bu durum da 1BTC= 20.000$ seviyelerine kadar çıkmasını sağladı. Ancak bu aşırı şiddetli sıçrama hem bir çok kullanıcıyı tedirgin etti ve büyük balık dediğimiz bitcoin sahiplerinin ellerindeki meblaları satmalarına sebep oldu. Bu durum da 6.000$ bandına kadar tekrar gerilemesine neden oldu. Fakat yine bu günlerde 10.000$ civarlarında seyrini sürdürüyor.
Madencilik (Mining)
Madencilik terimi başlangıçta bir miktar saçma geliyor. Ancak şöyle düşünelim. Başta kripto paraların şifrelenmiş kompleks sayılar olduğunu söylemiştim. Bunların bir dağın içine gömülü olduğunu hayal edelim. Bu dağ kripto paralar dışında binlerce sayı öbeği daha içeriyor. Şimdi bilgisayarlar bu sayıları bulmak için deneme yanılma yapıyorlar. Bu deneme yanılma işlemini gerçekleştirmeye ne uygun donanımlar ise ekran kartları. Bu işlemi yaparken önce blok zincirinin çekirdeği diye isimlendirilen kayıt hafızasını bilgisayarınıza indiriyorsunuz. Yapılan işlemleri elinizdeki kayıtlar ile uygunluğunu onaylayıp biriktirdiğiniz için cüzi miktarlarda kripto para kazanıyorsunuz. İşte bu işlemleri yaparken ekran kartı ile sayı dağının içerisinde doğru komplek sayıyı bulup çıkarma işlemine kripto para madenciliği deniliyor. İstisna kripto paralar dışındaki tüm coinler bu şekilde kazılıyor.
Bulut Madenciliği (Claud Mining)
Bulut madenciliği ise isminden de anlayacağınız üzere uzaktan satın aldığınız ekran kartı gücünü kullanarak yapılan madencilik işlemi. Bulut madenciliği için firmalar tüm donanın ve sistem kurulumlarını tek noktada topluyor. Ardından ellerindeki kazım güçlerini sözleşmeli olarak satışa çıkarıyorlar. Bu sayede onlar kripto para değeri konusunda risk almamış oluyorlar. Onlar bir donanım alıp size donanım karşığı hizmet satmış oluyorlar.
Bulut madenciliğinin sizin açınızdan avantajı ise bir donanım ve sistem için ilk kurulum maliyetine ihtiyacınız yok. Elektrik tüketmek zorunda değilsiniz. Donanımlar için alana ihtiyacınız yok. Evinizde yer kaplayan, haldır haldır gürültülü çalışan fanlara ve ısınma sorunlarını çözmek için soğutuculara gerek kalmıyor.
Bu noktada sizin açınızdan dezavantajları da var. Bulut madenciliğinde satın aldığınız kazım gücü ile kazdığınız miktar gün geçtikçe azalıyor. Bundan bahsetmeyi unuttum. Madencilik işleri, sistemde ilk başta belirlenen ve miktarı değişmeyecek kripto paranın azalması ile zorlaşan bir süreç. Bahsettiğim şifreli kompleks sayıların bulunma ihtimalleri gün geçtikçe daha da zorlaşıyor. Bu sebepten satın aldığınız 1 birim bugün 1 coin çıkartırken yarın 0.9 coin çıkartabilir. Ayrıca bulut madenciliğinde şöyle riskler de var.Örneğin 10 liraya günlük 10 birim coin çıkarabilecek kazım gücü aldığınız. Aldığınız anda 1 coin 1,5 lira ediyordu. gün sonunda 15 liranız olmasını öngörüyorsunuz. Ancak ani bir dalgalanma 1 coinin fiyatını 0,5 liraya düşürdü. O zaman kiralama yaptığınız firmaya ben bu coin 1 lira iken 10 liradan kiraladım, şimdi 0,5 oldu paramın yarısını verin geri diyemiyorsunuz. Sözleşmeler değişkenlik gösterse de 1 yıl civarında oluyor. Ve kazdığınız coinleri kendinize transfer etmek için belirledikleri en az meblağlara dikkat edin. Kazım gücü satın alırken ilk yatırım maliyetinizin geri gelişini bu değere göre hesaplayın.
Sonuç Olarak
Biraz uzun oldu lakin objektif değerlendiremeye çalıştım. Bu sektör yatırım için düşünülmeli mi, kararını siz verin. Fırsatlar olduğu kadar riskler de mevcut. Borsa kısmını bir kenara bırakırsak blok zinciri teknolojisinin uygulanabileceği bir çok alan var. Bu alanları bularak, sermayesi akıl gücü olan işlere yatırım yapmak ülke ekonomisini de kalkındıracaktır. Umarım faydalı olmuştur. Yorumlarınıza gerçekten değer veriyorum. Olumlu olumsuz tüm eleştirilerinizi yazın lütfen.
Kaynaklar:https://coinmarketcap.com/